Boyun Fıtığı Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Her üç kişiden ikisi hayatının bir döneminde boyun ağrısından şikayetçi olmuştur. Boyun ağrıları günlük yaşamı etkileyen ağrı nedenleri arasında önemli bir yer tutar ve bir halk sağlığı sorunudur. Orta yaş grubundaki hastaların %25-50 sinde radyoloji bulgu olmakla beraber ortalama %10-15’inde klinik bulgu verir. Boyun fıtığı özellikle 30 ile 50 yaş arasında çok sık görürüz. Servikal disk hernilerinde en sık görülen semptom boyun ve kol ağrısıdır. Medikal tedaviye dirençli ve güç kaybının olduğu hastalarda boyun fıtığı ameliyatı gerekebilir.

Boyun fıtığı neden olur?

İntervertebral diskin beslenmesi 30’lu yaşlara kadar kan damarları ile olurken, 30 yaş sonrasında difüzyon aracılığı ile olur. Bu yapısal değişiklik disk dokusunun yaşla birlikte fonksiyonel kaybına da yol açmaktadır.Su içeriği azalır. Elastik özelliği azalır. Disk yükseklik kaybına uğrar.  Dejenere olan diskin aksiyel basınçları dengeli şekilde dağıtamaz ve disk hernisi oluşumu kolaylaşır. Boyun ağrısı ve kola vuran ağrının sebebi de budur. Aslında boyun fıtığı ve boyun ağrısı yaşlanma sürecinin parçasıdır. Genç hastalarda boyun fıtığı operasyonuna çoğu zaman gerek olmamaktadır.

Boyun fıtığı belirtileri nelerdir?

Servikal disk hernilerinde ağrıya bağlı olarak boyun hareketlerinde kısıtlanma görülür. Boyun ekstensiyon ile ağrının arttığı izlenir. Boyun ağrısı, oksipital ağrı, omuz ağrısı ya da kola yayılan ağrı şeklinde karşımıza çıkabilir.

Nöral foramenden geçen sinir kökünün her hangi bir sebeple basıya uğramasıa bağlı olarak servikal radikülopati gelişir ve etilenen düzeye göre değişik derecelerde ağrı, motor kuvvet, duyu ve refleks  kayıpları görülebilir.Dejenere disk ve/veya anulus fibrozus yırtığı olan diskler de interskapüler bölgeye vuran ağrı nedeni olabilmektedir. C3 ve C4 sinirlerine bası yapan servikal disk ve spondilotik dejeneratif değişiklikler boyun ağrısınına sebep olabilir. C5 kökünün tutulduğu (C4-5) omuza vuran ağrı görülür.

Ağrının yanı sıra tutulan seviyeye bağlı olarak motor kuvvet kaybı, duyu kusuru ve refleks kayıpları görülebilir.Kronik boyun ağrılarında kamçı yaralanması tarzında travma öyküsü mutlaka sorgulanmalıdır.

Baş şikayet olan  tarafa çevirildiğinde muayene eden kişi baştan aşağı doğru bastırmasıyla ortaya çıkan radiküler ağrı spurling bulgusu olarak adlandırılır.  Servikal disk için patognomik bir testtir.

Boyun fıtığı ameliyatsız iyileşir mi?

Akut başlayan boyun ağrılarının %90’ı konservatif ameliyatsız tedavi yöntemleri ile iyileşmektedir.

Ancak bu ağrıların %30’u kronik bir hale gelmektedir.  Disk dejenerasyonu ve faset eklem artrozu en sık boyun ağrısı nedenidir. Boyun ağrısı olan hastalarda mümkün olduğunda konservatif tedavi uygulanarak beklenir. Özellikle kol ağrısı olan hastalardaboyun fıtığı ameliyatı gerekmektedir.

Boyun fıtığına ne iyi gelir?

Yapılan çalışmalar hastaların %80’inde  belirti ve bulguların 2-8 haftalık süreç içinde  konservatif tedavi yöntemleri ile  gerilediği gösterilmiştir. Hastaların %10-20’sinde semptomlar kalıcı olur ve cerrahi gerekmektedir. Boyun ağrısı olan hatalarda mümkün olduğunca beklenirken kol ağrısı olan hastalarda boyun fıtığı ameliyatını ertelenmemelidir.

Boyun fıtığında kola vuran ağrı neden olur?

Servikal radikülopatinin en sık nedeni spondiloartroz nedenli sinirin boyundan çıktığı kanalda darlıktır. (Foraminal darlıktır). İkinci sıklıkta neden ise lateral yerleşimli servikal disk hernileridir. Bu hastalarda boyun fıtığı operasyonu gerekebilmektedir.

Servikal radikülopatinin ayırıcı tanısında primer omuz patolojileri, rotator kaf yırtığı, bicipital tendinit, subakromial bursit, polimyalgia romatica, myokard enfarktürü (kalp krizi) gibi patolojilerde akılda tutulmalıdır.

Boyun fıtığı servikal myelopati (omurilikte etkilenme) yapar mı?

Daha az sıklıkta disk santral olarak rüptüre olur ve omuriliğe direk basıya sebep olabilir. Bu durum omurilikte etkilenmeye bağlı myelopatik bulgularla karşımıza çıkabilir. Myelopatiye sebep olan bir başka durum ise; kronik osteofit (kemik) basısına, posterior longitudinal ligaman kalsifikasyonuna, faset hipertrofisine bağlı olarak spinal kanalın daralmasıdır.  Ellerde parezi (güç kaybı), el becerisinde azalma, yürüme bozukluğu, spastisite (katılaşma), parestezi (uyuşma) ve sfinkter kusuru (idrar-gaita kaçırma) görülebilir.  Başın öne eğilmesi ile omurga boyunca ekstremitelere yayılan elektrik çarpması  hissi görülür (Lhermitte Bulgusu). Bu hastalarda özellikle ince motor hareketleri (düğme ilikleeme, kaşık tutma, kalem tutma ... vb) gerçekleştiremezler. Omurilik etkilenmesine bağlı ince motor hareketleri gerçekleştirmede zorluk olan bu hastalarda boyun fıtığı ameliyatı yapılır.

Boyun fıtığı tanısı nasıl konur?

Servikal disk hernisinde tanıda Magnetic Rezonans görüntüleme (MRG) altın standart bir görüntümeye yöntemidir.  Kemik yapıların değerlendirilmeside, kemik yapının gösterilmesinde osteofit formasyonunun saptanmasında,  yumuşak ya da sert disk ayrımında  bilgisayarlı tomografiden yararlanmaktayız. Baş semptomatik tarafa çevirildiğinde muayene eden kişi baştan aşağı doğru bastırmasıyla ortaya çıkan radiküler ağrı spurling bulgusu olarak adlandırılır.  Servikal disk için patognomik bir testtir.

Elektromiyelografi (EMG) servikal radikülopatilerin değerlendirilmesinde sıklıkla kullanılmaktadır. Özellikle periferik sinir lezyonlarının ayırıcı tanısı açısından (polinöropati, tuzak nöropati … vb) yapılır. Boyun fıtığı karpal tünel sendromu, ulnar sinir sıkışmasını taklit edebilir.

Boyun fıtığı ne zaman tehlikeli olur?

Ağrının yanı sıra tutulan seviyeye bağlı olarak motor kuvvet kaybı, duyu kusuru ve refleks kayıpları olması durumunda cerrahi tedavi gerekmektedir. Tek başına boyun ağrısı olan hastaların %80’inde şikayetleri  geriler. Nörolojik kaybın olmadığı hastalarda axiel ağrıya sebep olan dejeneratif bir patolojinin cerrahi tedavisi hastanın şikayetlerine olumlu bir katkı sağlamaz. Bu nedenle cerrahi bir girişime gerek yoktur.

Boyun fıtığına bağlı boyun ağrısı  olanlar günlük hayatta nelere dikkat etmeli?

Servikal lordozun desteklenmesi için yatış sırasında lordotik açıyı korumak üzere doğru yastık seçimi yapılmalıdır.

Mesleğinden dolayı uzun süre oturması gereken kişiler 20 dakikada bir kalkıp dolaşmalıdır.

Ergonomik olarak olumsuz iş koşulları (uzun süreli bilgisayar kullanımı, boyunda aşırı düzensiz yüklenmeye neden olan sporlar)osteoporoz, romatizmal hastalıklar, geçirilmiş boyun travması, geçirilmiş servikal cerrahi, yetersiz fiziksel aktivite, sedanter yaşam tazı olan kişilere düzenli boyun egzersizi önerilmelidir.

Boyun fıtığına bağlı boyun ağrısına ne iyi gelir?

Akut dönemde medikal tedaviden rahatlamayan hastalarda hastayı rahatlatmak için yüzeyel ısı, derin ısı, alçak frekanslı ETS hastaya uygulanabilir.

Masaj ve yüzeyel ısıtma fizik tedavi egzersiz öncesinde etkilidir.Masajın tek başına uygulanması, kas spazmında geçici bir iyilik hali oluşturmaktadır.

Benzer bir şekilde spazma uğrayan kasları dinlendirme ve basıya uğrayan nöral yapıları koruma amacı ile boyunluk kullanılabilir.Servikal boyunluk fizyolojik hareketi azaltır. Sert boyunluklar %50, yumuşak boyunluklar %12-25 düzeyinde boyun hareketini kısıtlamaktadır. Eğer kas güçsüzlüğüne bağlı boyun ağrısı varsa sorunun olduğu bölgedeki kasları daha da zayıflatmakta boyun ağrısının kronikleşmesine sebep olmaktadır.  

Boyunda instabilite problemi olmayan olgularda boyunluk kullanımı en fazla 72 saat süreyi geçmemelidir.

Boyun fıtığına bağlı boyun ağrısının bitkisel çözümü var mı?

Özellikle uzak doğuda yaygın olarak kullanılan bitkisel ilaçlar, plaseboya göre etkin olduğu bildirilmiştir. Mevcut tıbbi yöntemlere üstünlüğü gösterilmemiştir.

Boyun fıtığına masaj iyi gelir mi?

Masaj ve yüzeyel ısıtma egzersiz öncesinde etkindir. Tek başına kas spazmında geçici bir iyilik hali oluşturmaktadır.

Masajın plasebo ve kontrol gruplarına üstünlüğünü bildiren çok düşük kanıt düzeyli çalışmalar vardır. Kısa süreli ağrı kontrolünü sağlamakla birlikte mekanik boyun ağrıları için yaygın olarak önerilen bir tedavi yöntemi değildir.

Boyun fıtığına kayropraktik iyi gelir mi?

Hem fizik tedavi kliniklerinde hem geleneksel bir yöntem olarak uygulanmaktadır.  Akut boyun ağrısının da özellikle radiküler bası olduğunda ağrının azaltılması ve şiddetinin en azından kabul edilebilir düzeye gelmesi açısından uygulanmaktadır. Kanıt düzeyi düşük bir çalışmada manuplatif traksiyonun plasebo traksiyondan istatiksel olarak bir farkı olmadığını gösterilmiştir. Benzer şekilde sıcak uygulama ve diğer fizik tedavi uygulamalarına da üstünlüğü yoktur. 

Boyun fıtığı, fizik tedavi, egzersiz ile düzelir mi?

Fizik tedavi programı kapsamında uygulanan egzersiz programı, kas güçlendirme, postural kontrol ve kas germe bölümlerinden oluşur. Boyun ağrılarına yönelik tedavilere destek olarak uygulanan boyun/sırt germe ve güçlendirme egzersizleri orta ve düşük kanıt düzeyinde yararlı bulunmuştur. Kol ağrıları için bu kanıt düzeyinde yararlı olduğuna ilişkin bir bildiri yoktur.