Dar kanal, Spinal Stenoz nedir?

Omurga, omurilik ve sinirlerin korunduğu karmaşık bir yapıdır. Yaşla birlikte oluşan dejeneratif değişiklikler veya doğuştan gelen bazı yapısal bozukluklar, omurga kanalında daralmaya neden olabilir. Bu duruma spinal stenoz ya da halk arasında bilinen adıyla dar kanal hastalığı denir.

Bu hastalıkta daralan kanal, içinden geçen omurilik ya da sinir köklerine baskı yapar. Baskının yerine göre farklı belirtiler ortaya çıkar. Boyun bölgesinde (servikal) ya da bel bölgesinde (lomber) daralma görülebilir. Belde oluşan daralma, genellikle kalçalara, bacaklara ve ayaklara doğru yayılan ağrılarla kendini belli eder. Hasta yürürken her iki bacakta da uyuşma, karıncalanma veya kuvvetsizlik hissedebilir. Bu durum dinlenince genellikle geçer, tekrar yürüyünce yeniden başlar.

Dar Kanal Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Kanal daralması, ağrının bacaklara vurmasıyla karakterizedir. Bu ağrılar, özellikle uzun süre ayakta kalmak ya da yürümekle artar. Hasta sık sık oturma ihtiyacı hisseder. Hatta bazı hastalar yürürken öne doğru eğilerek rahatladıklarını belirtirler; çünkü bu pozisyon omurilik kanalını bir miktar genişletir ve sinir üzerindeki baskıyı azaltır.

Kanal daralmasının anlaşılabilmesi için, klinik bulgulara dikkatlice bakılır. En sık karşılaşılan belirtiler arasında sırt ve bel ağrısı, bacaklarda uyuşma ve güçsüzlük yer alır. Gelişmiş vakalarda idrar kaçırma, bağırsak kontrolünde bozulma gibi daha ciddi belirtiler de ortaya çıkabilir. Fizik muayene ve öykü alımı sonrası, kesin tanı genellikle bel MR’ı (manyetik rezonans görüntüleme) ile konulur. MR sayesinde kanalın ne kadar daraldığı ve hangi seviyelerde sinir baskısı olduğu net olarak görülebilir.

Dar kanal hastalığı ağrıya neden olur mu sorusu ise sıklıkla merak edilir. Evet, bu hastalık genellikle kronik ağrılara yol açar. Özellikle bel çevresinde, kalçada ve bacaklarda hissedilen bu ağrılar yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Bazı hastalarda sadece ağrı değil, yorgunluk hissi ve kas spazmları da tabloya eşlik edebilir.

Dar Kanal Nasıl Tedavi Edilir?

Omurga kanalında meydana gelen daralma, sinir yapılarına baskı yaparak ağrı, uyuşma, yürüme güçlüğü ve kas zayıflığı gibi sorunlara yol açar. Bu tablo hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Ancak her dar kanal hastalığı aynı şiddette ilerlemez. Tedavi yaklaşımı da hastalığın evresine, belirtilerin şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir.

Hafif ve orta düzeydeki olgularda, cerrahi dışı tedavi yöntemleri ön plandadır. Bu kapsamda istirahat, ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar, fizik tedavi programları ve omurga çevresi kasları güçlendirmeye yönelik egzersizler uygulanır. Belirli aralıklarla yapılan enjeksiyonlar (epidural steroid gibi) da sinir kökü üzerindeki baskıyı azaltarak geçici rahatlama sağlayabilir. Uygun hastalarda bu yöntemlerle uzun süreli iyileşme sağlanabilir. Bu nedenle her hasta cerrahiye ihtiyaç duymaz; tedavi bireye özgü planlanmalıdır.

Kanal Daralmasının Ameliyatsız Çözümü Var mı?

Her kanal daralması vakası ameliyat gerektirmez. Özellikle yürüme mesafesi henüz kısalmamış, ancak bel ve bacak bölgesinde kronikleşmiş ağrılar nedeniyle günlük yaşamı olumsuz etkilenen hastalarda, ameliyatsız girişimsel tedavi yöntemleri etkili bir çözüm sunabilir. Bu grup hastalarda en sık tercih edilen yöntemlerden biri kombine radyofrekans (RF) ve transforaminal epidural steroid enjeksiyonudur. Bu iki teknik bir arada uygulandığında, hem sinir kökü çevresindeki ödem ve iltihabi reaksiyon azaltılır, hem de ağrıyı ileten sinir liflerinin hassasiyeti düşürülerek ağrı algısı baskılanır. Böylece hastanın hareket kapasitesi artar, yaşam kalitesi belirgin şekilde iyileşir.

Transforaminal enjeksiyon, sinirin çıktığı foramen adı verilen dar kanaldan doğrudan sinir köküne ulaşarak hedefe yönelik ilaç verilmesini sağlar. Radyofrekans tedavisi ise, ağrı iletiminde rol oynayan küçük sinir dallarının düşük doz ısıyla modülasyonunu içerir. Bu işlemler, floroskopi (canlı röntgen) eşliğinde güvenli bir şekilde gerçekleştirilir ve genellikle lokal anestezi altında yapılır.

Bu tedavilerin omurga kanalının yapısal olarak genişlemesine bir etkisi yoktur. Yani, bu yöntemler daralmanın fiziksel boyutunu ortadan kaldırmaz; fakat sinir üzerindeki baskının neden olduğu ağrı ve irritasyonu önemli ölçüde kontrol altına alabilir. Doğru hasta seçimiyle, cerrahiye gerek kalmadan uzun süreli rahatlama sağlanabilir. Bu nedenle erken dönemde girişimsel tedavilerin değerlendirilmesi, hem cerrahiyi geciktirmek hem de hastanın yaşam kalitesini korumak adına son derece önemlidir.

Bu tedaviler lokal anestezi altında gerçekleştirilir; yani hasta tamamen uyutulmaz, sadece işlem bölgesi uyuşturulur. İşlem sırasında hasta uyanıktır ve genellikle herhangi bir ağrı hissetmez. Görüntüleme eşliğinde (çoğunlukla floroskopi yani canlı röntgen) uygulanan bu yöntem sayesinde, ilaç tam olarak hedeflenen sinir kökü çevresine en hassas biçimde yönlendirilir. Uygulama süresi çoğunlukla 10–15 dakika kadardır.

İşlem sonrasında hastalar kısa bir süre gözlem altında tutulur. Eğer herhangi bir komplikasyon gelişmezse, aynı gün içinde taburcu edilirler. Genellikle 1–2 saatlik dinlenme sürecinin ardından hastalar evlerine dönebilir. İstirahat önerilir, ancak çoğu zaman hastalar günlük aktivitelerine kısa sürede devam edebilirler. Genel anestezi veya uzun süreli yatış gerektirmediği için, hem hasta konforu yüksektir hem de iş gücü kaybı minimuma iner.

Dar Kanal Ameliyatı Riskli midir?

Günümüzde kanal daralması ameliyatları, teknolojik gelişmeler ve mikrocerrahi tekniklerin yaygınlaşması sayesinde çok daha güvenli hale gelmiştir. Modern cerrahi yöntemler, hem ameliyat süresini kısaltmakta hem de dokuya verilen hasarı minimuma indirerek hastanın iyileşme sürecini hızlandırmaktadır. Özellikle minimal invaziv (kapalı) tekniklerle yapılan girişimlerde, 1 cm gibi küçük bir kesiden ameliyat gerçekleştirilir ve hasta çoğu zaman 24 saat içinde taburcu edilir.

Her cerrahi müdahalede olduğu gibi, kanal daralması ameliyatında da bazı riskler bulunmaktadır. Bunlar arasında enfeksiyon, kanama, sinir hasarı, yara iyileşme problemleri veya anesteziye bağlı komplikasyonlar sayılabilir. Ancak bu risklerin görülme ihtimali oldukça düşüktür ve çoğu, önceden alınan önlemler ve ameliyat sonrası dikkatli takip ile yönetilebilir.

Bazı hastalarda, kanal darlığına omurga instabilitesi (dengesizlik) de eşlik ediyorsa, cerrahi sırasında platin (vida ve çubuk) ile sabitleme işlemi gerekebilir. Bu durumda cerrahi biraz daha kapsamlı olur, ancak hastanın uzun vadede yeniden aynı bölgeden problem yaşama riskini azaltır.

Dar Kanal Ameliyatı: Modern Cerrahi Teknikler

İlerlemiş dar kanal hastalığında, artık ağrıyı kontrol altına almak mümkün olmadığında ya da yürüme mesafesi ciddi şekilde azaldığında cerrahi tedavi gündeme gelir. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle birlikte, dar kanal hastalığına yönelik ameliyatlar artık daha konforlu, daha az travmatik ve daha hızlı iyileşmeyle uygulanabilmektedir. Özellikle üç temel cerrahi yaklaşım ön plana çıkmaktadır:

1. Laminektomi (Klasik Kanal Genişletme Ameliyatı)

Omurga kanalındaki sinirlere baskı yapan yapılar, özellikle kemik ve bağ dokusu, arka kısımdan yapılan cerrahiyle çıkarılır. Bu geniş alanlı cerrahi genellikle ciddi darlığı olan veya çok seviyeli daralma yaşayan hastalarda tercih edilir. Bazı vakalarda bu işlemin ardından, omurgada dengesizlik oluşmasını engellemek amacıyla sabitleyici vida ve çubuk sistemleriyle füzyon (bel kaynaması) da eklenir. Bu yöntem, özellikle ileri yaş grubunda güvenle uygulanabilen, köklü ve etkili bir cerrahi tekniktir.