2 min
BLOG
Op. Dr. Caner Sarıkaya
Piriformis kasının siyatik sinire bası yapması sonucu ortaya çıkan tabloya siyatik nöropati denir. Ayrıca, siyatik çentiği çevreleyen yapıların patolojilerinden kaynaklanan kalça ağrıları da bu duruma sebep olabilir. Siyatik nöropati, genellikle kalçanın iç rotasyonu sırasında ya da psoas spazmı nedeniyle siyatik sinirin piriformis kasının tendinöz bölgesi altında sıkışması sonucu oluşur. Piriformis sendromu, özellikle disk hastalıkları ile karıştırılabileceği için dikkatli bir şekilde ayırıcı tanı yapılmalıdır. Yanlış tedavilerden ve gereksiz cerrahi girişimlerden kaçınmak için bu sendrom mutlaka değerlendirilmelidir. Piriformis sendromunun tedavisinde, görüntüleme eşliğinde piriformis kasına yapılan piriformis enjeksiyonu ve düzenli piriformis egzersizleri oldukça etkili yöntemlerdir.
Kİşisel yatkınlık ve konjenital anomaliler etyolojide rol oynar. Konjenital olarak siyatik sinir anomalileri piriformis sendromuna neden olabilir. Son zamanlarda hareketsiz yaşam nedeniyle uzun süre masa başında oturmaya bağlı piriformis ağrısı görmekteyiz.
Kalça üzerine oturur şekilde düşmek ve ağır kaldırma, sonrası görülebilir. Minör ve tekrarlayan travmaların yanı sıra lomber lordozun, kalça fleksiyonun artması, büyük siyatik notch çevresinde olan fibröz bantların veya enfeksiyonun varlığı da bu sendroma yol açabilir. Düşme ve gluteal bölgeye travma öyküsü vardır.
Uzun yürüyüş, koşma gibi kasın kötü kullanımı, kasa direkt bası oluşturan sert zemine oturma, dar kıyafetler piriformis kasında mikrotravmalara neden olarak sinirin sıkışmasına sebep olabilir.
Özellikle calelerde sık sık sert zemine oturup kalkmakla piriformis kasında oluşan travma sonrası piriformis sendromuna bağlı ağrı sıklıkla görülmektedir. Bu “vale nöriti’’de olarak da isimlendirilir.
Bel ağrısı olan gebelerin %60'ında fizik muayenede piriformis sendromuna saptarız.Hamileliğe bağlı kilo alımı ve hormonal faktörlere bağlı olarak pelvik ligamanların gevşer. Gevşeyen pelvik ligamanları pelvik eklemlerde değişikliklere sebep olarak vücudun ağırlık merkezinin değiştirir. Vücudun ağırlık merkezinin değişmesine bağlı piriformis ağrısı görebiliriz. Bu durumla hamilelik ve sonrasında sıklıkla karşılaşırız.
Bazı şiddetli piriformis sendromu vakalarda abdominal, pelvik ve inguinal bölgede ağrı, özellikle kadınlarda disparoni (ağrılı cinsel ilişki) ve bağırsak hareketleri ile ağrı hissedilebilir.
Günlük poliklinik muayenesinde lomber disk ve piriformis birlikteliği çok sıktır. Özellikle ağrıya bağlı uzun süre immobil kalan lomber disk hastalarında lomber operasyon sonrası inatçı kalça ve bel fıtığını taklit eden bacak ağrısı olabilir. Bu kalça ve bacak ağrısı çoğunlukla piriformis kökenli olmaktadır.
Hastanın topallayarak yürür ve etkilenen bacak kısalmış gibi görünür.
Sırt üstü yatarken hasta etkilenen bacağını hafif elevasyonda ve eksternal rotasyonda tutma eğilimindedir.
Kalçada ağrı ve hassasiyet hastaların çoğunda bulunur. Piriformis kasında hipertrofi olduğunda altından geçen siyatik sinire bası sonucu siyatalji şeklinde yakınmaları olur. Sakroiliak eklem, büyük siyatik notch ve piriformis kasından aşağıya doğru yayılan ağrı olur
Piriformis kasında palpasyonla kas sosis şeklinde hissedilir.
Sert yüzeylere oturmak, uzun süre oturmak, çömelmek, yürümek, koşmak, merdiven çıkmak semptomları artırır.
Kalçadan bacak yan tarafına vuran ağrı olması nedeniyle (siyatalji) lomber disk patolojileri ile karıştırılabilir.
Piriformis Sendromuna bağlı siyatik ağrısı, bel fıtığına bağlı siyatik ağrısı nasıl ayırt edilir?
Hastanın fizik muayenesi ve bel bölgesine yönelik mr görüntülemesi ile bu iki ağrı ayırt edilebilir. Bel fıtığı olan hastaların %30unda piriformis sendromuna bağlı siyatik sinir sıkışması görülmektedir. Bu durum ameliyat sonrası şikayetlerin geçmemesine sebep olabilir.
Piriformis sendromu tanısı nasıl konur?
Kesin tanı koydurucu bir görüntüleme yoktur. MRG, elektrofizyolojik değerlendirme ayırıcı tanı için yapılabilir. Tanı klinik bulgular ve fizik muayeneyle konur. Fizik muayenede lomber vertebraların palpasyounda duyarlılık bulunmazken, sakrumdan trokanter majöre doğru olan piriformis kasının bulunduğu bölgede palpasyonla duyarlılık saptanır.
Piriformis sendromu lomber siyatalji ile benzer bir ağrıya yol açtığı için, disk hernileriyle tanı karışıklığına yol açabilir ancak bu hastalarda bel muayenesi normaldir. Düz bacak kaldırma testi ile ağrı oluşuyorsa genellikle disk hastalığı, bacağın çapraz bir şekilde zorlanmasına bağlı ağrı oluşuyorsa piriformis kas spazmı akla gelmelidir.
Ayırıcı tanıda lomber disk hastalığı, spinal stenoz, lomber faset sendromu, spondilolizis, spondilolistezis, miyofasiyal ağrı, trokanterik bursit, kronik hamstring tendiniti, siyatik sinir çeversindeki diğer kasınalrın fibröz adezyonları, pelvis içi hastalıklar (tümör, endometriozis) düşünülebilir.
Piriformis sendromu için tanı testi var mı?
FADIR testi, kalçanın fleksiyonu, aduksiyonu ve internal rotasyonu ile ağrı piriformis sendromunun ispatlandığı tüm hastalarda pozitif elde edilmiştir.
Hasta oturur pozisyonda iken dirence karşı yapılan kalçanın aktif eksternal rotasyonu ve abduksiyonu piriformis kasının kasılmasını sağlayacağından ağrı ve kuvvet kaybına neden olur (Pace belirtisi). Hastalarda düz bacak kaldırma testi pozitif olabilir.
Piriformis sendromuna ne iyi gelir?
Piriformis sendromu tanısı konulduktan sonra önce analjezik tedavi ve piriformis germe egzersizleri başlanır. Bu tedaviden kısmi fayda gören hastalara kas içi piriformis enjeksiyonu yapılabilir. Konservatif tedavi yöntemleriyle başarısız olunan hastalara cerrahi uygulanabilir.
Piriformis tanısı konulduktan sonra çeşitli tedaviler basamak basamak uygulanır. Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar analjezikler ve miyelorelaksan tedavileri ile genellikle hastaların şikayetleri geçer. Gluteal bölgeye sıcak uygulama kası gevşeterek şikayetlerin azalmasını sağlar.
Piriformis sendromu egzersizleri nelerdir?
Piriformis kasını germeye yönelik egzersizler önerilir. Piriformis germe egzersizleri kalçanın fleksiyonu, internal rotasyonu ve adduksiyonu ile sağlabilir. Gün içinde birkaç defa 10-15 dakika süreyle uygulanır. Böylece kas da esneklik ve kuvvet artışı sağlanır. Kalça abdüktörlerinden özelikle gluteus medius kasının kuvvetlendirilmesi önemlidir.
Piriformis sendromuna yatkınlık nasıl olur?
Siyatik sinirin anatomik varyasyonları nedeniyle bu hastalarda yatkınlık olur. Bu kasa yönelik mikro ve makro travmalar sonrası sinir sıkışmasına bağlı ağrı görürüz.
Pelviste siyatik sinir ile piriformis kası arasındaki ilişki için çeşitli anatomik varyasyonların olduğu gösterilmiştir. Altı çeşit anatomik varyasyon vardır .
En sık varyasyon siyatik sinir büyük siyatik forameni piriformis kasının altından terk etmektedir (%76–96).
2. Sıklıkta siyatik sinirin tibial dalı ayrılıp piriformis kasının altından, fibular dalı da içinden geçebilir (%34).
3. Sıklıkta ise siyatik sinirin tibial dalı ayrılıp piriformis kasının altından, fibular dalı da üstünden geçebilir (%10).
Tüm siyatik sinir piriformis kasının içinden geçebilir (%2,2).
Hastalarda siyatik ağrısı nereye vurur?
Sakroiliak eklem, büyük siyatik notch ve piriformis kasından aşağıya doğru yayılan ağrı olur. Ağrı bacak yan tarafından diz altına kadar yayılabilir.
Piriformis Sendromuna bağlı siyatik ağrısı, bel fıtığına bağlı siyatik ağrısı nasıl ayırt edilir?
Hastanın fizik muayenesi ve bel bölgesine yönelik mr görüntülemesi ile bu iki ağrı ayırt edilebilir. Bel fıtığı olan hastaların %30unda piriformis sendromuna bağlı siyatik sinir sıkışması görülmektedir. Bu durum ameliyat sonrası şikayetlerin geçmemesine sebep olabilir.
Piriformis sendromu tanısı nasıl konur?
Kesin tanı koydurucu bir görüntüleme yoktur. MRG, elektrofizyolojik değerlendirme ayırıcı tanı için yapılabilir. Tanı klinik bulgular ve fizik muayeneyle konur. Fizik muayenede lomber vertebraların palpasyounda duyarlılık bulunmazken, sakrumdan trokanter majöre doğru olan piriformis kasının bulunduğu bölgede palpasyonla duyarlılık saptanır.
Piriformis sendromu lomber siyatalji ile benzer bir ağrıya yol açtığı için, disk hernileriyle tanı karışıklığına yol açabilir ancak bu hastalarda bel muayenesi normaldir. Düz bacak kaldırma testi ile ağrı oluşuyorsa genellikle disk hastalığı, bacağın çapraz bir şekilde zorlanmasına bağlı ağrı oluşuyorsa piriformis kas spazmı akla gelmelidir.
Ayırıcı tanıda lomber disk hastalığı, spinal stenoz, lomber faset sendromu, spondilolizis, spondilolistezis, miyofasiyal ağrı, trokanterik bursit, kronik hamstring tendiniti, siyatik sinir çeversindeki diğer kasınalrın fibröz adezyonları, pelvis içi hastalıklar (tümör, endometriozis) düşünülebilir.
Piriformis sendromu testi?
FADIR testi, kalçanın fleksiyonu, aduksiyonu ve internal rotasyonu ile ağrı piriformis sendromunun ispatlandığı tüm hastalarda pozitif elde edilmiştir.
Hasta oturur pozisyonda iken dirence karşı yapılan kalçanın aktif eksternal rotasyonu ve abduksiyonu piriformis kasının kasılmasını sağlayacağından ağrı ve kuvvet kaybına neden olur (Pace belirtisi). Hastalarda düz bacak kaldırma testi pozitif olabilir.
Piriformis sendromuna ne iyi gelir?
Piriformis sendromu tanısı konulduktan sonra önce analjezik tedavi ve piriformis germe egzersizleri başlanır. Bu tedaviden kısmi fayda gören hastalara kas içi piriformis enjeksiyonu yapılabilir. Konservatif tedavi yöntemleriyle başarısız olunan hastalara cerrahi uygulanabilir.
Piriformis sendromu medikal tedavi
Piriformis tanısı konulduktan sonra çeşitli tedaviler basamak basamak uygulanır. Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar analjezikler ve miyelorelaksan tedavileri ile genellikle hastaların şikayetleri geçer. Gluteal bölgeye sıcak uygulama kası gevşeterek şikayetlerin azalmasını sağlar.
Piriformis sendromu egzersizleri?
Piriformis kasını germeye yönelik egzersizler önerilir. Piriformis germe egzersizleri kalçanın fleksiyonu, internal rotasyonu ve adduksiyonu ile sağlabilir. Gün içinde birkaç defa 10-15 dakika süreyle uygulanır. Böylece kas da esneklik ve kuvvet artışı sağlanır. Kalça abdüktörlerinden özelikle gluteus medius kasının kuvvetlendirilmesi önemlidir.
Piriformis Enjeksiyonu
Fizik tedavi ile yeterli tedavi yanıtı alınamaz ise kas içi enjeksiyon yapılabilir. Yaygın görüş bu enjeksiyonların en az 3 defa denenmesi şeklindedir. USG altında, skopi altında yapılabilir.
Ağrının dışarıdan yoğun olduğu, piriformis kası spazmına bağlı sosis şeklinde ele gelen hastalarda tecrübeli hekimler tarafından görüntülemesiz yapılabilir. Kilolu ve kalça yağ dokusu fazla olan hastalarda görüntüleme eşliğinde yapılması daha uygun olucaktır.
Pek çok hastada semptomlar bu enjeksiyon ile ciddi oranda azalır hatta tamamen kaybolabilir. Konservatif tedavi yöntemleriyle başarısız olunan hastalara cerrahi uygulanabilir.
Piriformis sendromu tehlikeli mi?
Piriformis sendromu tedavisi olan bir hastalıktır. Medikal ve fizik tedavi hareketlerinden fayda görmeyen hastalarda USG altında yapılan piriformis enjeksiyonundan fayda görmektedir.